10 osoba kojima je Nobelova nagrada za mir “izmakla”

Irena Sendler, hrabra poljska katolkinja, ostavila je neizbrisiv trag u istoriji svojim delovanjem tokom Drugog svetskog rata. Između 1939. i 1945. godine, Sendlerova je spasila 2.500 jevrejske dece od sigurne smrti u Varšavskom getu. Koristila je falsifikovane dokumente kako bi deca mogla da izbegnu nacističke racije i smestila ih je u sigurne domove širom Varšave. Iako ju je Gestapo uhvatio 1943. godine i podvrgao mučenju, ona nije otkrila informacije o deci koju je spasila. Nakon što je osuđena na smrt, članovi pokreta otpora uspeli su da je spasu podmićivanjem nacističkog oficira. Nakon oporavka, Irena se vratila svom poslu, nastavljajući da pomaže i spašava živote uprkos ličnom riziku.

Mohandas Gandhi, poznatiji kao Mahatma Gandhi, bio je ključna figura u borbi za nezavisnost Indije od britanske kolonijalne vlasti. Njegova filozofija nenasilja i pasivnog otpora inspirisala je mnoge širom sveta i doprinela je mirnom prelasku Indije ka nezavisnosti 1947. godine. Gandhi je bio nominovan za Nobelovu nagradu za mir više puta tokom 1930-ih i 1940-ih, ali nikada nije dobio ovu prestižnu nagradu, što ostaje predmet rasprava i kontroverzi. Neki smatraju da bi, uprkos nekim spornim aspektima njegovog života i dela, Nobelova nagrada mogla biti dodeljena posthumno za njegov doprinos svetskom miru i nenasilju.

Abdul Sattar Edhi bio je istaknuti pakistanski humanitarac i osnivač Edhi Fondacije, jedne od najvećih privatnih organizacija za pomoć u Pakistanu. Počevši svoj rad iz skromne medicinske ambulante u Karačiju 1951. godine, Edhi je posvetio svoj život pružanju pomoći najugroženijima. Bez obzira na to da li je reč o hitnoj medicinskoj pomoći, osnivanju besplatnih klinika, ili pružanju obrazovanja i socijalne podrške, Edhi je delovao iz čistog entuzijazma. Iako je njegov novac omogućilo funkcionisanje fondacije, on lično nije zadržavao ništa za sebe, već je sve što je imao usmeravao na pomoć drugima. Edhi je ostavio neizbrisiv trag u srcima mnogih ljudi na koje je neposredno uticao svojim dobrim delima.

Jose Figueres Ferrer bio je značajna politička figura u Kostariki, služeći kao predsednik zemlje u tri navrata. Tokom svoje prve administracije, Figueres je uveo brojne reforme koje su trajno oblikovale društvo Kostarike. Najznačajniji među njima bili su uvođenje prava glasa za žene i ukidanje vojske, smatrajući da zemlji nije potrebna vojna sila za međunarodne sukobe, već samo policijska snaga za održavanje unutrašnjeg reda. Takođe, nacionalizovao je banke i uredio socijalnu sveru, što je omogućilo šire društvene beneficije građanima. Njegova politika je ostavila dubok uticaj na politički i socijalni pejzaž Kostarike.

Dr. Feng Shan Ho bio je kineski diplomat koji je pokazao izuzetnu hrabrost tokom Drugog svetskog rata, posebno u kontekstu holokausta. Kao generalni konzul Kine u Beču, suočen sa nacističkim progonima Jevreja, Ho je odlučio da deluje suprotno naredbama koje je dobio od svoje vlade. Izdao je hiljade viza Jevrejima, omogućavajući im da bezbedno napuste Austriju i izbegnu sigurnu smrt. Njegova odluka da izda 1.906 viza samo u prvim mesecima nakon Kristalne noći spasila je nebrojene živote, pokazujući kako pojedinac može doneti veliku odluku čak i u najmračnijim vremenima.

Cesar Chavez bio je američki aktivista i lider koji se borio za prava radnika, posebno latinoameričkih poljoprivrednika u Kaliforniji. Suosnivač je Nacionalne asocijacije poljoprivrednih radnika, koja je kasnije postala poznata kao Ujedinjeni poljoprivredni radnici. Chavez je organizovao brojne štrajkove i bojkote, insistirajući na boljim uslovima rada i pravednijem tretmanu za radnike. Njegov uticaj se proteže i van granica radničkih prava, pošto je bio veliki zagovornik građanskih prava. Chavezova posvećenost pravdi i jednakosti ostavila je trajni uticaj na društvo, a njegov rođendan se obeležava kao državni praznik u Kaliforniji.

Stephen Biko bio je istaknuti južnoafrički aktivista i osnivač Pokreta crne svesti, koji je igrao ključnu ulogu u borbi protiv aparthejda. Biko nije zagovarao nenasilje, ali je njegov poziv često bio zanemarivan, što je dovelo do tragičnih događaja, kao što je ustanka u Sowetu 1976. godine. Tokom ovog ustanka, aparthejd policija brutalno je reagovala, a Biko je kasnije uhapšen i mučen do smrti. Smrt Steve Bika podstaknula je međunarodnu osudu aparthejda i pojačala borbu protiv rasne segregacije u Južnoj Africi. Njegova smrt i dalje ostaje simbol otpora protiv nepravde.

Dorothy Day bila je američka novinarka, socijalna aktivistkinja i jedna od osnivača Pokreta katoličkih radnika. Nakon konverzije na katoličanstvo, Day je posvetila svoj život pomaganju siromašnih i beskućnika, kombinujući direktnu pomoć s nenasilnim aktivizmom. Njena posvećenost socijalnoj pravdi i njen rad u zajednici inspirisali su mnoge i doveli do priznanja na nacionalnom nivou, uključujući njeno posthumno uvrštavanje u Nacionalnu žensku dvoranu slavnih. Dorothy Day danas se smatra za svetu u nekim krugovima katoličke zajednice, a proces za njenu kanonizaciju je u toku.

Oskar Schindler bio je nemački industrijalac koji je za vreme Drugog svetskog rata spasio oko 1.200 Jevreja od holokausta. Koristeći svoje fabrike za proizvodnju municije kao prikriveno sredstvo za zaštitu Jevreja, Schindler je manipulisao nacističkim vlastima, tvrdeći da su njegovi radnici ključni za ratni napor, dok je istovremeno radio na sabotaži proizvodnje. Schindlerova lista, dokument koji sadrži imena onih koje je spasio, postala je sinonim za hrabrost i humanost u najmračnijim vremenima Drugog svetskog rata.

Papa Pije XII, rođen kao Eugenio Pacelli, bio je rimokatolički papa koji je zauzeo izrazito javni antinacistički stav pre i tokom Drugog svetskog rata. Njegov govor u Lourdesu 1935. godine privukao je međunarodnu pažnju zbog kritike nacizma. Tokom rata, Pije XII aktivno je radio na zaštiti Jevreja, organizujući skloništa u vatikanskim i drugim crkvenim zdanjima, te pomažući u evakuaciji Jevreja iz okupiranih područja. Njegova akcija spašavanja hiljada Jevreja ostavila je dubok trag u istoriji, a njegovi napori su priznati od strane mnogih, uključujući i glavnog rabina Rima koji je prešao na katoličanstvo nakon rata, iz poštovanja prema Papi.