10 eksplozivnih činjenica o projektu Manhatan

Albert Ajnštajn je napisao pismo predsedniku Frenklinu D. Ruzveltu 1939. godine, upozoravajući na mogućnost stvaranja nuklearnog oružja od strane nacističke Nemačke. Ovo pismo je odigralo ključnu ulogu u pokretanju Projekta Menhetn i razvoju atomske bombe. Ajnštajn je u svom pismu istakao potencijalnu opasnost koja bi mogla da nastane ako Nemačka stekne takvo oružje. Predložio je da Sjedinjene Države pokrenu istraživanje nuklearne fizike i razvoj ovog oružja.

Ova inicijativa je dovela do pokretanja Projekta Menhetn, koji je na kraju rezultirao stvaranjem atomskih bombi koje su korišćene na kraju Drugog svetskog rata u Japanu. Pismo predsedniku Ruzveltu je pokazalo kako nauka može imati ključni uticaj na politiku i međunarodne događaje.

Projekt Manhattan je započet 1939. godine, kada su nemački fizičari otkrili nuklearnu fisiju, proces koji je kasnije poslužio kao osnova za razvoj atomske bombe. Ova otkrića su zabrinula američke vojne i naučne krugove, što je dovelo do pokretanja ovog projekta.

Projekat Manhattan je bio izuzetno skup, i tokom rata je koštao oko 2 milijarde dolara, što je tada bio ogroman iznos. Finansiran je uglavnom od strane američke vlade, ali je takođe uključivao doprinose Kanade i Velike Britanije.

General Leslie R. Groves bio je vođa Projekta Manhattan, dok je naučni direktor bio J. Robert Oppenheimer. Groves je bio odgovoran za organizaciju i izgradnju fizičke infrastrukture, dok je Oppenheimer bio ključni naučnik koji je nadgledao razvoj bombe.

Razvoj atomske bombe imao je snažnu političku pozadinu, jer su SAD bile u trci sa Nemačkom i Japanom za stvaranje ovog smrtonosnog oružja. Naglašavana je potreba za njegovim razvojem kako bi se okončao rat što je pre moguće i osigurala američka nadmoć.

Projekat Manhattan je zapošljavao više od 130.000 ljudi i obuhvatao je više od 30 lokacija širom SAD. Osim toga, bilo je angažovano oko 6.000 naučnika, inženjera i tehničara.

Prva uspešna testiranja atomske bombe nazvana “Trinity” izvršena su 16. jula 1945. godine u pustinji Novog Meksika. Ovaj test je označio prvu eksperimentalnu eksploziju nuklearne bombe.

Nakon prvog uspešnog testiranja, J. Robert Oppenheimer je citirao stihove iz hinduističkog epa Bhagavad Gita: “Sada sam postao Smrt, uništitelj sveta.” Ova izjava odražava duboku zabrinutost i moralne dileme naučnika koji su radili na razvoju bombe.

Projekat Manhattan bio je okružen strogo čuvanom tajnom. Radnici su bili podvrgnuti strogim sigurnosnim procedurama, a mnogi od njih nisu znali prirodu svog rada ili pravu svrhu projekta. Tajnost je bila ključna kako bi se sprečilo otkrivanje informacija o razvoju atomske bombe neprijateljskim snagama.

Tokom i nakon Drugog svetskog rata, savezničke snage su izvele operaciju poznatu kao “Alsos”, koja je imala za cilj da locira nemačke nuklearne istraživače i materijale. Ova operacija je bila uspešna u sprečavanju Nemačke da razvije svoju atomsku bombu.

Tokom istog perioda, Sovjetski Savez takođe je razvijao svoj program za razvoj atomske bombe, koristeći špijunažu kako bi došao do informacija o Projektu Manhattan. To je dovelo do trke u naoružanju između SAD i SSSR tokom Hladnog rata.

Nakon završetka rata, mnogi naučnici koji su radili na Projektu Manhattan nastavili su svoje karijere u nuklearnoj fizici i istraživanju. Mnogi od njih postali su poznati naučnici u svojim oblastima.

Atomske bombe bačene na Hirošimu i Nagasaki 1945. godine prouzrokovale su ogromnu razornost i ljudske gubitke. Bombe su ubile na hiljade ljudi i ostavile dugotrajne posledice po zdravlje i životnu sredinu u tim gradovima.

Projekt Manhattan označava prelazak sveta u nuklearno doba, gde su nuklearno oružje i nuklearna odmazda postali centralni elementi međunarodnih odnosa. Ova promena u geopolitici oblikovala je svet tokom decenija koje su usledile.