10 istorijskih događaja koji su obeležili Hladni rat

Blokada Berlina je počeo u junu 1948. godine kada je Sovjetski Savez blokirao sve puteve, železničke i vodene prilaze zapadnim sektorima Berlina, koji su se nalazili duboko unutar sovjetske okupacione zone u Nemačkoj.

Cilj blokade bio je prisiliti zapadne saveznike da se povuku iz Berlina i prepuste grad Sovjetskom Savezu. Međutim, Sjedinjene Američke Države i Velika Britanija su odgovorile organizovanjem Berlinskog vazdušnog mosta, masivne operacije snabdevanja koja je trajala gotovo godinu dana, preko koje su avioni neprekidno dopremali hranu, gorivo i druge potrepštine stanovništvu Zapadnog Berlina. Sovjetski Savez je u maju 1949. godine ukinuo blokadu, shvativši da njihova strategija nije uspela.

Korejski rat izbio je 25. juna 1950. godine kada je Severna Koreja, podržana od strane Sovjetskog Saveza i Kine, izvršila invaziju na Južnu Koreju. Ubrzo nakon toga, Ujedinjene Nacije su se uključile, predvođene Sjedinjenim Američkim Državama, kako bi pomogle Južnoj Koreji. Rat je bio brutalan i rezultirao je velikim ljudskim i materijalnim gubicima sa obe strane.

Borbe su završene 27. jula 1953. godine korejskim primirjem, koje je uspostavilo demilitarizovanu zonu između Severne i Južne Koreje. Formalni mirovni sporazum nikada nije potpisan, zbog čega tehnički Koreje i dalje smatraju da su u stanju rata.

U pokušaju da zaustavi masovno iseljavanje stanovništva iz Istočnog u Zapadni Berlin, vlada Istočne Nemačke je 13. avgusta 1961. godine započela izgradnju Berlinskog zida. Zid je brzo postao simbol hladnoratovske represije, odvajajući porodice i prekidajući živote mnogih Nemačkih građana.

Na početku je postojala jednostavna bodljikava žica, ali je tokom vremena izgradjen sveobuhvatan sistem zidova, kula za nadzor i minskih polja, dizajniran da spreči svaki oblik bega na Zapad. Zid je stajao sve do njegovog pada 1989. godine, što je bio ključni događj koji je doveo do konačnog kraja Hladnog rata i ponovnog ujedinjenja Nemačke 1990. godine.

Kubanska raketna kriza je bila najozbiljniji incident Hladnog rata, koji se dogodio u oktobru 1962. godine. Sve je počelo kada su američki izviđački avioni U-2 snimili sovjetske nuklearne rakete na Kubi, postavljene na samo 90 milja od američke obale. Predsednik Sjedinjenih Američkih Država, John F. Kennedy, reagovao je uspostavljanjem pomorske blokade oko Kube kako bi sprečio dolazak dodatnih sovjetskih raketa.

Kriza je trajala 13 dana i bila je na rubu da preraste u nuklearni rat između SAD i Sovjetskog Saveza. Napetost je razrešena kada je sovjetski lider Nikita Hruščov pristao da povuče rakete iz Kube u zamenu za obećanje SAD da neće napasti Kubu, kao i tajni dogovor o povlačenju američkih raketa iz Turske.

Praško proleće je naziv za period političke liberalizacije u Čehoslovačkoj koji je trajao od januara do avgusta 1968. godine. Pod vođstvom Aleksandra Dubčeka, lidera Komunističke partije Čehoslovačke, zemlja je pokušala da implementira reforme koje bi omogućile veću slobodu štampe, slobodu govora i smanjenje represivnih aktivnosti države.

Ove promene izazvale su zabrinutost u Moskvi, koja je strahovala od širenja “liberalnih” ideja na ostale zemlje Istočnog bloka. Kao odgovor, snage Varšavskog pakta, predvođene Sovjetskim Savezom, su okupirale Čehoslovačku u avgustu 1968. godine, brzo suzbijajući reformski pokret i ponovo uspostavljajući strogu kontrolu

Detant je termin koji se koristi za opisivanje opuštanja međunarodnih tenzija između Sovjetskog Saveza i zapadnih zemalja, posebno SAD, tokom 1970-ih godina. Ovaj period karakteriše niz bilateralnih sporazuma o kontroli naoružanja, kao što su SALT I (Strateški sporazum o ograničenju naoružanja) potpisan 1972. i SALT II 1979. godine.

Pored toga, 1975. godine održana je Konferencija o bezbednosti i saradnji u Evropi (KSSE), koja je rezultirala Helsinškim aktima, dokumentom kojim su se potpisnice obavezale na poštovanje ljudskih prava i temeljnih sloboda. Detant je takođe obuhvatao povećanu trgovinsku i ekonomsku saradnju, što je pomoglo u stabilizaciji međunarodnih odnosa između Istoka i Zapada tokom tog perioda.

Sovjetska invazija na Avganistan započela je 24. decembra 1979. godine, kada su sovjetske trupe ušle u zemlju kako bi podržale avganistansku komunističku vladu koja se suočavala sa unutrašnjim pobunama. Sovjetska intervencija bila je usmerena na stabilizaciju i očuvanje komunističkog režima protiv mudžahedinskih boraca, koji su dobijali podršku od SAD, Pakistana i nekoliko islamskih zemalja.

Rat u Avganistanu trajao je skoro deset godina, dovodeći do velikih ljudskih žrtava i materijalne štete. Ovaj sukob je dodatno oslabio Sovjetski Savez i doprineo njegovom konačnom padu. Sovjetske trupe su se povukle 1989. godine, ostavljajući zemlju u građanskom ratu.

Pad Berlinskog zida dogodio se 9. novembra 1989. godine, što je označilo simboličan kraj Hladnog rata. Zid, koji je decenijama delio Istočni i Zapadni Berlin i bio simbol ideološke podvojenosti između Istoka i Zapada, srušen je nakon što su vlasti Istočne Nemačke, pod pritiskom masovnih demonstracija i rastuće nezadovoljstvo stanovništva, objavile da će dozvoliti slobodno putovanje u Zapadni Berlin. Građani su ručno i uz pomoć alata počeli da ruše zid, a događaj je bio praćen velikim slavljem.

Sovjetski Savez se formalno raspao 26. decembra 1991. godine, nakon što je jedanaest od petnaest republika Sovjetskog Saveza proglasilo nezavisnost i formiralo Zajednicu Nezavisnih Država (ZND). Ovaj proces je usledio posle dugog perioda ekonomskih problema, političkih promena i nacionalnih pokreta unutar Sovjetskog Saveza koji su se pojačali nakon što je Mihail Gorbačov došao na vlast i uveo politike perestrojke i glasnosti. Raspad Sovjetskog Saveza označio je kraj Hladnog rata i početak nove ere u međunarodnim odnosima.

Varšavski pakt, osnovan 1955. godine kao vojni savez socijalističkih država Istočne Evrope pod vođstvom Sovjetskog Saveza, formalno je rasformiran 1. jula 1991. godine. Raspad Varšavskog pakta usledio je nakon demokratskih promena u zemljama članicama i opšteg osipanja sovjetskog uticaja u regionu. Ovo je označilo kraj vojnog bloka koji je bio suprotstavljen NATO-u tokom Hladnog rata, simbolizujući time kraj vojne i političke podvojenosti Evrope.

• 1949 – Godina kada je NATO osnovan kao vojni savez zapadnih zemalja kao odgovor na sovjetsku pretnju.
• 2 – Broj Nemačkih država formiranih 1949. godine: Savezna Republika Nemačka (Zapadna Nemačka) i Nemačka Demokratska Republika (Istočna Nemačka).
• 13 dana – Trajanje Kubanske raketne krize 1962. godine, najbliže što je svet ikada došao do nuklearnog rata.
• 16 – Broj zemalja članica Varšavskog pakta, vojnog saveza Istočnog bloka osnovanog 1955. godine.
• 4.5 metra – Visina Berlinskog zida, koji je bio simbol podeljenosti tokom Hladnog rata.
• 1957 – Godina kada je Sovjetski Savez lansirao Sputnjik, prvi veštački satelit, označavajući početak svemirske trke.
• 3 miliona – Procenjeni broj vojnika koji su učestvovali u Korejskom ratu između 1950. i 1953. godine, uključujući snage UN-a, Severne i Južne Koreje.
• 24 – Broj satelita koji su lansirani tokom 1957-1958, kada su SAD i Sovjetski Savez iskoristili priliku za napredovanje u svemirskim tehnologijama.
• 2.700 kilometara – Dužina granice između NATO i Varšavskog pakta u Evropi, često opisivana kao “Gvozdena zavesa”.
• 1.000.000 – Približan broj vojnika koji su bili stacionirani duž Berlinskog zida i unutar Istočne Nemačke tokom vrhunca Hladnog rata.
• 35 miliona kvadratnih kilometara – Površina zemalja koje su bile pod direktnom vojnom kontrolom ili uticajem Sovjetskog Saveza na vrhuncu njegove moći.
• 11,5 sati – Trajanje najdužeg izlaganja u Ujedinjenim Nacijama, koje je držao Fidel Castro 1960. godine, reflektujući globalnu pozornicu koju je prouzrokovao Hladni rat.
• 50.000 – Broj nuklearnih bojeva glava koje su SAD i Sovjetski Savez imali na vrhuncu Hladnog rata pre nego što su počeli da smanjuju svoje arsenale prema sporazumima o smanjenju naoružanja.
• 22,000 kilometara – Domet američkih i sovjetskih međukontinentalnih balističkih raketa (ICBM) koje su mogle da dostignu gotovo bilo koji cilj na svetu za manje od 30 minuta.
• 1989 – Godina pada Berlinskog zida, događaja koji simbolizuje kraj Hladnog rata.
• 10 godina – Trajanje Sovjetske invazije na Avganistan, od 1979. do 1989. godine.
• 1991 – Godina kada se Sovjetski Savez formalno raspao, označavajući zvaničan kraj Hladnog rata.